 |
Fábrica
trenzau y filau Beguerie (Fuen. Ikerzaleak) |
 |
Fachada
fábrica Cherbero (Fuen. Ikerzaleak) |
 |
Obreras
souletinas y españolas (Fuen. Ikerzaleak) |
 |
Obreros
souletins y españols (Fuen. Ikerzaleak) |
|
A metá d’o sieglo XIX, Mauleón
viviba d’agricultura, d’o artesanau y d’o comercio.
De 1850 a 1880 ye o tiempo d’a fábrica: Cuando este sistema
comencipio a implantase en Soule, ya existiba una tradición
artesanal fortal ( cultura de lino y de cáñamo; filau y texido;
filadós y texedós, zapateros, pantufleros, leñadós, costureras,
peons… Tos llevaban una vida muito deficil, agún más por a crisis
d’o artesanado textil en a región y a crisis agricola.
En 1854, 500 personas
treballaban en a alpargata en Mauleón y alredós, o treballo yera
facil y ascape, os utils sencillos, mano de obra acostumbrada a una
vida fortal que se contentaban con poqueta cosa, “yera mejó poco que
nada”
To se feba a mano, o
treballo se pagaba “a la pieza”; tos os que viviban en a casa
treballaban: a mai fendo a chenta y cudiando crios; o pai y os
fillos dende que se feban grans pa asegurá a subsistencia, escusando
muito ; comeban pan, verduras, tortas de maiz, purés (papillas),
leche, güegos, casi nunca carne a no sé que tenieran un cochin;
zarrapita de café, una miqueta de vino y muita agua .
Se contina o treballo a domicilio, as materias primas llevadas por
carretas tiradas por abríos o por o gran auto, clamau, camión de 4
ruedas tirau por caballerías. A mas solo os lugás vecins mandaban
treballadós as fábricas.
Durante a primé guerra mundial os españols continoron yendo a
treballá ta Mauleón, feba falta busca-los en Roncal, Isaba…; durante
a segunda guerra mundial bistió dificultás d, aprovisionamiento de
materias primas.
A partí de 1968, os portugueses remplazoron a os españols en a
inmigración. A fabricación d’alpargatas bajó debiu a competencia
d’as grans fabricas que naxioron en Europa a partí d, a segunda metá
d, o sieglo XX; en Mauleón en 1977, 1.500 treballadós d, un total de
2.524 continaban treballando en este sectó ; asina que , mas d’a
metá d’o empleo que bistaba en a ciudá, treballaba en o calzau.
 |
|